Udruženje istoričara Republike Srpske ove godine pokrenulo je niz aktivnosti sa namjerom da se obilježi jedan od najznačajnijih događaja u novijoj srpskoj istoriji, 150 godina od „Nevesinjske puške“ i ratova za oslobođenje i ujedinjenje.
Istoričari Borivoje Milošević i Radovan Subić priredili su u Gradišci izložbu „Srbi u Velikoj istočnoj krizi“, koja se podudara sa danom otkrivanja biste u ovom gradu velikom junaku Petru Peciji.
„Nakon Gradišlke izložba će obići veliki broj gradova u Republici Srpskoj, a planirano je da putuje i prema Srbiji i Crnoj Gori.
Izložba obuhvata portrete znamenitih ličnosti koje su obuhvatile ovaj period, namijenjena je raznolikoj populaciji, a prije svega učenicima osnovnih i srednjih škola i studentima, da se upoznaju sa jednim važnim a manje poznatim dijelom naše istorije“, rekao je jedan od autora izložbe profesor Borivoje Milošević.
Izložba obuhvata dvadeset panoa sa fotografijama, arhivskim dokumentima, isječcima iz onovremene štampe, odnosno jedan zaokruženi prikaz tih istorijskih događaja.
„Prošao je vijek i po od početka Velike istočne krize, koja je počela malim oružanim incidentom u Nevesinju, a onda se u roku od mjesec dana proširila i na naše područje.
U narednih nekoliko godina postao je najveći međunarodni problem i glavna tema u krugovima evropskih velikih sila.
Ovom izložbom želimo da na adekvatan način obilježimo jedan ključni događaj u istoriji srpskog naroda“, rekao je koautor izložbe profesor Radovan Subić.
Izložbi je prethodilo svečano otkrivanje biste narodnom vođi i junaku Petru Popoviću Peciji, koji je poginuo upravo na današnji dan, prije 150 godina.
Bista je djelo gradiškog vajara Mladena Stajčića, a otkrili su je Renata Obradović Popović, predsjednica Skupštine Grada Gradiška i Bojan Vujčić, direktor Zavičajnog muzeja Gradiška.
Bista je postavljena u naselju Senjak, upravo u ulici Petra Pecije.
„Petar Pecija je preteča priče o Malom Beogradu.
Upravo sa Pecijom su vojevali i Jovo Čubrilović, Simo Malić, i poznati ustanici Simo Stefanović i Jakov Bajić, čiji se grobovi nalaze u Brestovčini, a njihove grobnice obnovio je Zavičajni muzej Gradiška uz pomoć „Ateljea dr Borislav Šokčević“.
Ta klica oslobođenja od turske vlasti je nažalost samo zamijenjena austrougarskom vlašću, ali je urodila plodom 1918, godine“, rekao je Vujčić.
Bojan Vujčić, direktor Zavičajnog muzeja Gradiška rekao je da će za desetak dana uslijediti promocija knjige „Bosanska Gradiška 1945“, čime će se zaokružiti proces obilježavanja značajnih godišnjica, 150 godina od početka ustanka u Bosni i 80 godina od završetka Drugog svjetskog rata.
